مینجیق

+0 به یه ن

سلام عید شما مبارک!
این متن همان طوری که از عنوانش بر می آید در مورد وصیت برای مراسم سوگواری است. اگر در حال و هوایش نیستید نخوانید. بگذارید زمانی که در حال و هوایش هستید بخوانید. در جعبه زیر آختاریش اگر "وصیت" را تایپ کنید این نوشته را می توانید کنید. "آختاریش" یعنی جست و جو.
چرا اول سال  چنین  موضوعی را برای وبلاگ انتخاب کرده ام؟! خوب!  مراسم سال نو ایرانی همین هست دیگه. روز اول سال می روند به دیدن خانواده های داغدار یا دیدن مسن های فامیل که همه اش از مرگ و بیماری حرف می زنند.   یک چیز اجتماعی در عمق و بطن خانواده ها و سنت های دیرین هست (نه لزوما یک مسئله  سیاسی).  اول سال ایرانی که بساط جشن و طرب نیست. حرف و حدیث مرگ و بیماری است
من از زمان فوت مادربزرگم (اوایل دی ماه) می خواستم چنین متنی درمورد مراسم سوگواری و وصیت نگاری در وبلاگم بیاورم در فضای فکری مناسب آن نبودم.یعنی حتی مراسم ختم مادربزرگم هم به اندازه مراسم نوروز حال و هوای مرگ نداشت. شاید هم اون موقع  داغ بودم حالیم نبود!  در هر حال  امروز از برکت سنت های  عید نوروز اصیل ایرانی کامل رفته ام توی حال و هوای مرگ اندیشی. برای بچه ها نوروز زمان شادی و خوراکی و عیدی و لباس نو هست. ولی برای خانم ها یی به سن و سال و شرایط من  معنای دیگری دارد. با تحمیل ناخواسته ها، روحیه را کامل به سمت مرگ اندیشی سوق می دهد.
کلا مراسمی که از قدیم مانده--چه از نوع ملی اش مانند نوروز و چه مراسمی مانند مراسم سوگواری سنتی-- با نگرش ها ، روحیات و سبک زندگی زنان امروزی نمی خواند!
خانم های امروزی می توانند با نوشتن وصیت و شرح جزئیات مراسم سوگواری به طرزی که دلخواهشان هست قدری از این فشار مردسالارانه این مراسم بکاهند. خدا هر خانم امروزی را که وصیتی از این دست می کند و رنج و عذاب زنان بازمانده را قدری می کاهد قرین رحمت کند. مثلا می توان وصیت کرد و وصیت را اعلام کرد که در مراسم ختم کسی مجبور به سیاه پوشیدن نیست. هر کسی هر رنگی که می خواهد بپوشد. وصیت کند که بهمان آهنگ عرفانی  طرب انگیز در مراسم پخش شود و از سخنرانی های جانگداز در مراسم جلوگیری شود. می توان متن سخنرانی را هم از قبل تهیه کرد.  همین طور می توان  وصیت کرد و اعلام عام کرد که بعد از مراسم  هفتم یا چهلم  اگر کسی مهمانی یا جشنی را به علت سوگواری تعطیل کند روح من در عذاب خواهد بود! (اصلا بگویید" هفتم " تا دست کم چهلم را جدی بگیرند.  آخه ما ایرانی ها در همه چیز تعارف داریم و باید بساط چانه زنی مان را پهن کنیم!)

 در همان تبریز خودمان هم دو سه مورد بوده اند خانم ها ی پیشرو که از این قبیل وصایا داشته اند. وصیت هم اجرا شده و تا جایی که من شنیده ام هرکسی که خبردار شده به تدبیر و روشن اندیشی آن خانم آفرین گفته. هیچ کس تقبیح نکرده! همه تشویق کرده اند. اما در عجبم -در شهری که فوری هر چیزی مد می شود- چرا این روند همه گیر نشده!  چرا بقیه راه و رسم پیشرو را در پیش نگرفته اند و  به همان راه و رسم  نه چندان ایده آل سنتی ادامه داده اند. به قول شهریار "آممان حییف کور توتتوغون بوراخماز!"

در مراسم مادربزرگم هم تقریبا همان راه و رسم سنتی اجرا شد. جز دو سه مورد: مثلا من تاکید کردم وقتی اسم داماد ها بر روی اعلامیه هست دلیلی ندارد اسم عروس نباشد. گفتند اسم دخترها را هم خیلی از خانواده ها روی اعلامیه نمی نویسند! گفتیم ما می نویسیم بقیه هم یاد می گیرند که بنویسند. یا در مسجد دایی هایم  سپرده بودند که اسم دخترها و نوه ها که همه دختر بودند به ترتیب و با ذکر عنوان  و شغل گفته شود. توضیح هم داده بودند وقتی همکاران زنی برای مراسم می آیند به احترام آنها باید به شخصیت و هویت اجتماعی و شغلی دختران متوفی اشاره شود. جالب این که منظور کردن این نکات خیلی هم سخت نیست. نوحه خوان خیلی راحت درک کرده بود و اجرا کرده بود.  برای مهمان ها هم طبیعی آمد. هیچ کس خرده نگرفت! 

این وصیت که برایم هیچ مراسمی نگیرید در فرهنگ ما به یک "تعارف" می ماند. زیاد بوده اند در دور و بر ما که چنین وصیتی کرده اند. عملا این وصیت اجرا نشده. من در جریان مراسم مادربزرگم دیدم که خودم به عنوان یک داغدار  به این مراسم احتیاج دارم. از کسی توقع آمدن  به مراسم ختم نداشتیم. هر که  لطف کرد و آمد برای دل خودش آمد! نه برای جلوگیری از حرف و حدیث و زخم زبانی (که دست کم از سوی ما نبود!)  خلاصه! می خواهم بگویم مراسم ختم و سوگواری علی الاصول لازم هست. برای بازماندگان مایه تسلی خاطر هست. اما می توان با تنظیم وصیت نامه آن را به روزتر و مناسب تر برای احوال امروز کرد. وقتی وصیت نباشد سنت شکنی برای بازماندگان نو اندیش سخت تر می شود. حتی اگر همه ی بازماندگان نو اندیش باشند در آن فضای سنگین هیچ کدام جرئت پیدا نمی کنند بگویند که به طور مثال عکس مادر مان را روی سنگ قبر حک کنیم یا روی اعلامیه بزنیم (در تبریز عکس مردها را می ذارند اما عکس زنها را بای-دیفالت نمی ذارند مگر آن که خود وصیت کرده باشد که اون هم به ندرت اتفاق می افتد).  هر کدام از بازماندگان می ترسند چیزی بگویند و بشنوند "تو هم وقت گیر آورده ای؟!" اما اگر سرفرصت  آدم وصیت کند  بازماندگان برای سنت شکنی هایی که به نفع حقوق زنان هست جرئت و جسارت بیشتری خواهند داشت.

در فرهنگ ما مراسم سوگواری خیلی مهم هست.  در مراسم ختم اختلافات و کینه های شخصی  به کنار می رود. اختلافات طبقاتی به کل رنگ می بازد و فقیر و غنی یکی می شوند و شیله پیله را کنار می گذارند. حتی اختلافات عقیدتی هم کنار می رود! مراسم سوگواری بهترین فرصت هست که شخص ارزش هایی را که عمری به آنها باور داشته در سطح وسیع و همچنین عمیق ترویج نماید و دنیا را برای بازماندگان کمی بهتر و قابل تحمل تر کند.
اگر متوفی پولدار هم باشد که دیگه چه بهتر! می تواند وصیت کند تا مسجدی بسازند که بخش زنانه اش آن همه پله نداشته باشد. برای من که جوان و سالم  هستم مشکلی نیست. اما نمی دانید همسن و سالان مادربزرگم برای این که بیایند چه زجری را تحمل کردند!. می گفتیم ما از شما توقع نداشتیم با این سختی این پله ها را بیایید. دست روی قلبشان می ذاشتند و می گفتند برای "این" آمدم.

روان خانم های پیشرویی که با وصیت خود حقوق زنان جامعه را تثبیت می کنند شاد باد  و  یاد و نامشان گرامی باد !

پی نوشت: این نوشته مربوط را ببینید!
پی نوشت دوم: از این توصیه ها هم که دعوت به "گل و بلبل" دیدن دنیا می کنه خسته شده ام! قرص مسکنی بیش نیستند و جز به صورت مقطعی دل آدم را شاد نمی کنند. واقعیت این هست که  مشکلات زیاد هست و رهیافت هایی هم که به ما تحمیل می شه با منطق طراحی نشده. اگر رهیافت ها یی که به ما به ارث رسیده به درد روزگار ما می خورد این همه دلفسردگی پیش نمی آمد که بعدش هی توصیه بکنند دنیا را "گل و بلبل" ببینید و خودتان را گول بزنید تا شاد باشید!

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل